Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

 Kraków CogSci Group prowadzi kilkanaście projektów badawczych (niektóre finansowane): 

Analogizowanie, czyli ustanawianie mapowania relacyjnego pomiędzy dwiema sytuacjami, które umożliwia transfer informacji z jednej sytuacji do drugiej, pomaga nam wnioskować nowe informacje o świecie. Nasza grupa bada, jak takie mapowanie powstaje. Jedno z odkryć to, że mapping silnie zależy od WM, szczególnie gdy czas na rozumowanie jest ograniczony. Śledzenie ruchów gałek ocznych ujawniło precyzyjny profil czasowy mapowania. Wybór potencjalnych analogów jest podatny na dystrakcję, tzn. obiekty i sytuacje powiązane semantycznie lub podobne percepcyjnie mogą być wybrane niepoprawnie nawet gdy są niezwiązane relacyjnie. Ustaliliśmy także, że pacjenci ze spektrum schizofrenii są szczególnie podatni na taką dystrakcję (ogólnie, zdolności poznawcze pacjentów są znacznie zdezintegrowane). 

Wzrokowa pamięć krótkotrwała (czy robocza, WM) aktywnie utrzymuje informacje ważne dla bieżącego zadania. Jednakże, jak takie informacje są reprezentowane nie jest w pełni poznane. Nasze eksperymenty wskazały, że obiekty wzrokowe w WM są przechowywane przy użyciu reprezentacji hierarchicznej, która obejmuje nie tylko poszczególne obiekty, ale także relacje pomiędzy nimi oraz towarzyszący im kontekst. 

Ludzie różnią się sprawnością rozumowania relacyjnego w abstrakcyjnych problemach (zdolność zwana inteligencją płynną; Gf). Od niemal 20 lat, śledzimy mechanizmy neuronalne i poznawcze, które mogłyby określać tę zdolność (badania wspierane obecnie przez grant OPUS z NCN). Odkryliśmy że na poziomie neuronalnym istotną cechą inteligentnych mózgów jest odpowiednia synchronizacja aktywności oscylacyjnej, a w szczególności precyzyjne sprzężenie szybkich oscylacji do określonej fazy wolnej fali. Na poziomie poznawczym, nasze wyniki sugerują, że to jak dobrze ludzie wiążą ze sobą dwie porcje prostej informacji (np. reprezentują dwa symbole w poprawnej kolejności) prawie całkowicie wyjaśnia wariancję w Gf, sugerując, że kluczowe tu jest rzetelne wiązanie informacji. W rezultacie, nawet weryfikacja poprawności zadanej relacji jest doskonałym markerem Gf, bez konieczności pomiaru odkrywania złożonych relacji czy ich aplikowania. 

W psychologii poznawczej przyjmuje się, że skuteczne rozwiązanie konfliktu wymaga zaangażowania kontroli poznawczej, która aktywuje cel działania, hamując wpływ konfliktowej informacji. Jak zatem nasz umysł zachowuje się w sytuacji, gdy różne źródła konfliktu współwystępują ze sobą? Celem projektu jest zbadanie, jak procesy kontroli poznawczej wywołane przez jedno źródło konfliktu (np. ignorowanie informacji pochodzących z radia podczas prowadzenia samochodu) współegzystują z  procesami kontroli wywołanymi przez inny konflikt (np. zahamowanie samochodu, gdy przez drogę przebiega dzikie zwierzę). Projekt składa się z serii eksperymentów, w których pomiarowi behawioralnemu towarzyszy pomiar potencjałów związanych ze zdarzeniem (ERPs). Przeprowadzone eksperymenty powinny pozwolić na precyzyjne prześledzenie neuropoznawczych mechanizmów zaangażowanych w radzenie sobie z wieloma konfliktami jednocześnie. Projekt jest finansowany przez NCN.

Ostatnie 15 lat badań mózgowych mechanizmów percepcji wskazują, iż sprawna uwaga i dyskryminacja sensomotoryczna zależą od synchronizacji różnych procesów neuronalnych w czasie (poprzez koherencję częstotliwości oraz sprzężenia między częstotliwościami, CFC). Stosując modelowanie struktury kowariancji zdolności sensomotorycznych, okulografię, oparte na danych EEG analizy konektomowe i CFC, a także próbując wpłynąć na dyskryminację poprzez przezczaszkową stymulację elektryczną (tACS), staramy się poznać strukturę, funkcje oraz mechanizmy uwagi i dyskryminacji (grant SONATA finansowany przez NCN). Dotychczasowe wyniki obejmują model postulujący dwa skorelowane, ale statystycznie odrębne, czynniki dyskryminacji sensomotorycznej: wzrokowy i słuchowo-czasowy.

Projekt dotyczący ważnego tematu psychologicznych podstaw irracjonalnych przekonań dotyczących pseudonauki, zjawisk paranormalnych, czy też teorii spiskowych – czyli tego, dlaczego jedni ludzie pozostają wobec nich sceptyczni a inni nie. Badamy związki pomiędzy irracjonalnymi przekonaniami a religijnością, zdolnością rozumowania i stylami poznawczymi (np. sztywnością w myśleniu i skłonnością do myślenia intuicyjnego). W ostatnich latach udało nam się zebrać odpowiednie dane od ponad 1000 osób, na podstawie których obecnie opracowujemy publikację.

Badania przeprowadzone w ramach tego projektu mają na celu sprawdzenie jaka jest adaptacyjna funkcja ryzyka a w szczególności, czy można je sprowadzić do nieznajomości środowiska oraz poczucia bezpieczeństwa lub stabilności. Stawiana jest hipoteza, że wpływ powyższych czynników jest zapośredniczony przez, odpowiednio, skłonność do eksploracji i kształt funkcji subiektywnej oceny wartości nagrody. Badania koncentrują się na różnicy między adolescentami i młodymi dorosłymi, jako grupami, które różnią się zarówno ze względy na ryzyko jak i pod względem obu kluczowych czynników.

Jednym z aspektów twórczego poznania, który może być badany eksperymentalnie, jest odnajdywanie tzw. wglądowych rozwiązań źle przedstawionych problemów. Na przykład, spróbuj wyciąć taką dziurę w karcie do gry, że będzie można przez nią przejść! Przez lata, rozwiązywanie problemów przez wgląd było uznawane za niezależne, czy nawet przeciwstawne, myśleniu analitycznemu. Pokazaliśmy, że oba rodzaje myślenia są bardzo silnie skorelowane dodatnio, co sugeruje, że skuteczny wgląd zależy od WM i inteligencji płynnej. Ponadto, poddaliśmy w wątpliwość tezę, że fizyczna interakcja ułatwia wgląd - dla większości problemów nie ma znaczenia czy są rozwiązywane fizycznie czy ołówkiem na papierze. Badaliśmy także subiektywne doświadczenie towarzyszące wglądowi - jego najlepszym markerem wydaje się być poczucie nagłości. Doświadczenie wglądu wydaje się wynikać z poznawczej płynności i jest możliwe nawet w dobrze przedstawionych problemach.

Badania te sprawdzają w jaki sposób ludzie odkrywają i uczą się relacji, na przykład tych, które opisują problemy do rozwiązania albo definiują kategorie (tak zwane kategorie relacyjne, jak drapieżnik czy sprawiedliwość). Jednym z ważnych wyników jest obserwacja, że uczenie relacji i kategorii relacyjnych wymaga czasu i pod presją czasową ludzie albo polegają na podobieństwie percepcyjnym czy związkach semantycznych albo uzyskują niekompletne relacje.